عسل، این ماده شیرین و مغذی، همواره جایگاه ویژه‌ای در سبد غذایی ما ایرانیان داشته است. اما متأسفانه، با افزایش تقاضا برای عسل، شاهد عرضه عسل‌های تقلبی و بی‌کیفیت در بازار هستیم. تشخیص عسل طبیعی از عسل تقلبی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اما با استفاده از چند روش ساده و توجه به برخی ویژگی‌ها، می‌توان به تشخیص نسبتاً دقیقی رسید. در این مقاله، راه های خانگی تشخیص عسل طبیعی از عسل تقلبی، شکرک زدن عسل چیست و دلیل رس بستن عسل پاسخ داده خواهد شد.
آزمایش‌های خانگی برای تشخیص عسل طبیعی از تقلبی
روش های خانگی تشخیص عسل طبیعی از تقلبی به تنهایی نمی‌تواند اصالت عسل را به طور قطعی تایید کند، و تنها روش دقیق آزمایش در آزمایشگاه‌های تخصصی کنترل کیفیت است ولی این روش‌های خانگی نیز کمک کننده هستند.
1- تشخیص عسل طبیعی از تقلبی با روش خانگی آب سرد
یک قاشق عسل را در یک لیوان آب سرد بریزید. عسل طبیعی به آرامی در آب حل می‌شود و ته‌نشین می‌شود، در حالی که عسل تقلبی به سرعت در آب حل می‌شود.
2- تشخیص عسل طبیعی از تقلبی با روش کبریت
یک چوب کبریت را به عسل آغشته کنید و سعی کنید آن را روشن کنید. عسل طبیعی به راحتی روشن می‌شود، اما عسل تقلبی به دلیل وجود رطوبت اضافی، روشن نمی‌شود.
3- تشخیص عسل طبیعی از تقلبی با روش دستمال کاغذی
مقداری عسل را روی دستمال کاغذی بریزید. عسل طبیعی به آرامی جذب دستمال می‌شود، اما عسل تقلبی به دلیل وجود شکر یا آب اضافی، سریعاً جذب دستمال می‌شود.
4- تشخیص عسل طبیعی از تقلبی با شکرک زدن عسل
شکرک زدن نشانه تقلبی بودن عسل ولی رس بستن عسل، نشانه طبیعی بودن عسل است. عسل طبیعی به مرور زمان رس می‌زند، در حالی که عسل تقلبی به دلیل وجود شکر یا مواد افزودنی، شکرک می‌زند. البته رس زدن انواع عسل با هم متفاوت است و بستگی به میزان گلوکز عسل دارد.
5- تشخیص عسل طبیعی از تقلبی با بوی عسل
عسل طبیعی بوی مطبوع و ملایمی دارد که بسته به نوع گل‌ها، متفاوت است. عسل تقلبی ممکن است بوی نامطبوع یا بوی شکر سوخته داشته باشد.
آیا شکرک زدن عسل نشانه تقلبی بودن آن است؟
بسیاری از ما شکرک زدن را با رس بستن عسل اشتباه می گیریم. در واقع این دو کلمه شکرک زدن و رس بستن را معادل یا مترادف هم می دانیم ولی در تعریف تخصصی دو حالت کاملا جدا هستند. در ادامه به تفاوت شکرک زدن عسل و رس بستن عسل می پردازیم.
- عسلی که شکرک می‌زند سفت می‌شه ولی عسل رس بسته بافت نرم خود را حفظ می‌کند.
- شکرک زدن عسل به دلیل وجود شکر مصنوعی است مثل مربا ولی رس بستن یا کریستالیزه شدن عسل به معنی رسوب کردن و کدر شدن عسل است ولی عسل همچنان نرم است. رس بستن یک تغییر فیزیکی است که به دلیل متفاوت بودن نسبت فروکتوز و گلوکز در انواع عسل ایجاد می شود.
- شکرک زدن عسل از بالای ظرف شروع می شه و نتیجه تبخیر آب داخل ماده است و اگر حرارت ببیند بیشتر شکرک می زند ولی رس بستن از ته ظرف شروع می شود.
- بلورهای رس عسل نرم و لطیف هستند و در دهان حل می شوند، ولی بلورهای شکرک زدن عسل بزرگ هستند و هنگام خوردن در دهان خورد می شوند.
- درنتیجه عسل شکرک زده تقلبی است ولی عسل رس بسته، عسل طبیعی و ارگانیک است.
دلیل رس بستن عسل چیست؟
رس بستن عسل یک فرآیند طبیعی است که به دلیل وجود قندهای طبیعی در عسل رخ می‌دهد و تغییری در کیفیت و خواص عسل ایجاد نمی‌کند. این فرآیند هیچ ارتباطی با تقلبی بودن عسل ندارد و اتفاقاً یکی از نشانه‌های طبیعی بودن آن است. در ادامه دلایل اصلی رس بستن عسل را ذکر می کنیم.
1- نسبت ترکیب قند فروکتوز به گلوکز عسل در سرعت رس بستن تاثیر دارد
عسل حاوی دو نوع قند اصلی است: گلوکز و فروکتوز. نسبت این دو قند در عسل‌های مختلف، بسته به نوع گل‌هایی که زنبورها از آن‌ها تغذیه کرده‌اند، متفاوت است.
گلوکز تمایل بیشتری به تبلور و رس بستن دارد. هرچه نسبت گلوکز به فروکتوز در عسل بیشتر باشد، احتمال رس بستن آن نیز بیشتر است.
عسل ها از نظر سرعت رس بستن به سه نوع تقسیم می شوند.
| انواع عسل از نظر زمان رس بستن | نسبت گلوکز به فروکتوز | زمان رس بستن | مثال |
1 | عسل زود رس | گلوکز > فروکتوز | بین چند هفته تا یک ماه | عسل کلزا، عسل خارشتر |
2 | عسل میانه رس | گلوکز= فروکتوز | بین چند ماه تا یک سال | عسل بهار نارنج، عسل آویشن ، عسل چهل گیاه کوهستان عسل عشقه وحشی |
3 | عسل دیر رس | گلوکز < فروکتوز |
| عسل اقاقیا
|
2- دمای نگهداری عسل در سرعت رس بستن موثر است
دمای پایین، به‌ویژه دمای کمتر از 14 درجه سانتی‌گراد، فرآیند رس بستن را تسریع می‌کند. به همین دلیل، نگهداری عسل در یخچال می‌تواند باعث رس بستن سریع‌تر آن شود.
3- وجود ذرات معلق در عسل فرآیند رس بستن را شروع می‌کنند
ذرات معلق مانند گرده گل، موم و ذرات ریز دیگر می‌توانند به‌عنوان هسته تبلور عمل کرده و فرآیند رس بستن را آغاز کنند.
4- آنزیم دیاستاز در عسل طبیعی باعث شروع رس بستن می‌شود
دیاستاز یکی از آنزیم‌های موجود در عسل است که در جمع‌آوری شهد گل بوسیله زنبور عسل تولید می‌شود این آنزیم باعث می‌شود ذرات ریز موجود در عسل، هسته اصلی کریستالیزاسیون را تشکیل دهند و باعث شروع ته نشینی و ایجاد رس شوند.
برای رفع رس بستن عسل، می‌توانید ظرف عسل را در آب گرم (حدود 40-45 درجه سانتی‌گراد) قرار دهید تا رسوبات حل شوند. توجه داشته باشید که حرارت زیاد، خواص عسل را از بین می‌برد.
باورهای نادرستی مانند تلقی رس بستن عسل به عنوان نشانه‌ای از تقلب، موجب سردرگمی افراد شده است. اما واقعیت این است که رس بستن، پدیده‌ای کاملاً طبیعی و نشان‌دهنده اصالت و کیفیت بالای عسل است. این فرآیند، که ناشی از وجود قندهای طبیعی در عسل است، نه تنها از ارزش غذایی آن نمی‌کاهد، بلکه مهر تأییدی بر طبیعی بودن آن می‌زند. بنابراین، مصرف‌کنندگان باید با آگاهی کامل از ویژگی‌های عسل طبیعی، از جمله رس بستن، به انتخاب و مصرف این ماده غذایی ارزشمند بپردازند.
عسل را از فروشگاه‌های معتبر یا زنبورداران محلی تهیه کنید. خرید عسل از منابع نامعتبر، احتمال تقلبی بودن آن را افزایش می‌دهد.
پرسش های متداول
این مطلب را چقدر دوست داشتی؟
share کن!
